نمونه سوال درس دوازدهم مطالعات

1. چه عاملی نقش و سهم زیادی در رونق و شکوفایی فرهنگ و تمدن ایرانی-اسلامی داشت؟ 

خلافت عباسیان پس از یک قرن ضعیف شدند. از این رو شرایط مناسبی برای  تشکیل سلسله های ایرانی به وجود آمد. این سلسله ها نقش و سهم زیادی در رونق و شکوفایی تمدن ایرانی-اسلامی داشت.

2. مهم ترین سلسله های ایرانی که در فاصلهی قرن های سوم تا پنجم هجری بر بخشهایی از ایران حکومت میکردند چه نام داشتند؟ 

طاهریان - صفّاریان - علویان - سامانیان - آل بویه

3. رابطه سلسله های طاهریان و سامانیان با خلفای عباسی چگونه بود؟ 

این سلسله ها با فرمان خلفای عباسی به قدرت رسیدند و با تأیید آنها به حکومت خود ادامه دادند. این دو سلسله روابطی دوستانه با خلافت عباسیان برقرار کردند و امیران این سلسله ها معمولاً نسبت به خلفا اظهار وفاداری و فرمانبری می‌کردند. البته طاهریان و سامانیان در اداره امور قلمرو خود مستقل بودند و اجازه نمی‌دادند نمایندگان خلیفه در امور داخلی آنان دخالت کنند. 

4. بنیانگذار کدام سلسله ها بدون اجازه خلفای عباسی حکومت خود را برپا کردند؟ 

صفّاریان - علویان طبرستان - آل بویه

5. روابط صفّاریان با خلفای عباسی چگونه بود؟ و اقدامات یعقوب لیث را بنویسید؟ 

روابط صفاریان با خلافت عباسی، خصمانه بود یعقوب لیث صفاری علاوه بر آنکه حکومت طاهریان را برانداخت، به عراق لشکرکشی کرد و قصد داشت بغداد را تصرف کند، اما از سپاه خلیفه شکست خورد. او در فکر جبران این شکست بود اما بیماری و مرگ فرصت جنگی دیگر را با خلیفه به وی نداد. 

6. چرا خُلفای عباسی دشمن علویان طبرستان بودند؟ 

زیرا علویان پیرو مذهب شیعه بودند و حکومت عباسیان را به رسمیت نمیشناختند و از آنان اطاعت نمی‌کردند. 

7. رابطه سلسله آل بویه با عباسیان چگونه بود؟ 

رابطه سلسله آل بویه با عباسیان به گونه ای دیگر بود.  چون آل بویه بغداد را تصرف
کردند و خلفای عباسی را تحت نفوذ و سلطه ی خود گرفتند. 

8. آل بویه پیرو چه مذهبی بودند و در دوران حکومت آنها چه چیز مورد توجه قرار گرفت؟

آل بویه پیرو مذهب شیعه بودند.  در دوران حکومت آنها معارف و فرهنگ شیعه در ایران مورد توجه قرار گرفت و گسترش یافت. 

9. به دستور فرمانروایان آل بویه چه کارهایی انجام شد؟ 

به دستور فرمانروایان آل بویه به خصوص عضدالدوله که مشهورترین فرمانروای آل بویه بود، حرم مطهر امامان در نجف، کربلا و کاظمین بازسازی شد و مراسم روز عید غدیر و مجالس سوگواری امام حسین (ع) با شکوه برگزار شد. 

10. ایرانیان مسلمان در تأسیس و گسترش کدام علوم پیشگام بودند؟ 

معارف اسلامی، علوم انسانی، هنر و ادبیات

11. اقدامات مهم علمی و فرهنگی ایرانیان در قرون نخست هجری چه بود؟

1- تدوین کتابها در رشته معارف اسلامی

2- درخشش دانشمندان مسلمان ایرانی در رشته های مختلف

3- تدوین قواعد صرف و نحو و دستور زبان و ادبیات عربی

4- انتقال بخشی از میراث ادبی و تاریخی ایران باستان به جامعه اسلامی بود. 

12. کدام سلسله های ایرانی نقش چشمگیری در رونق و شکوفایی فرهنگ و تمدن ایرانی-اسلامی داشتند؟ چرا؟ 

سلسلههای ایرانی به خصوص سامانیان و آل بویه - زیرا بیشتر فرمانروایان این سلسلهها به علم و ادب علاقه مند بودند و برای عالمان، دانشمندان و ادیبان، ارزش و احترام فراوانی قائل می شدند. 

13. کدام وزیران سامانی در شمار عالمان و ادیبان نامدار قرارداشتند؟ 

خاندان جیهانی و خاندان بلعمی (وزیران سامانیان) 

14. شاعران معروف دوره ی سامانی چه نام داشتند؟ 

رودکی پدر شعر فارسی و فردوسی. 

15. کدام آرامگاهها جلوهی شکوهمند میراث معماری ایرانی-اسلامی به شمار می روند؟ 

آرامگاه امیر اسماعیل سامانی در بخارا و آرامگاه قابوس وشمگیر در گنبد قابوس

*- بنیانگذار سلسله طاهریان ................ به فرمان مأمون به حکومت خراسان منصوب شد. (طاهر ذوالیمینین) 

*- موسس سلسله سامانیان ................ با تأیید خلیفه عباسی به حکومت رسید. (امیر اسماعیل سامانی) 

*- موسس سلسله ی صفاریان ................ با پشتیبانی مردم سیستان به خصوص گروه ................ به قدرت رسید. (یعقوب لیث - عیاران)

*- آل بویه پیرو مذهب ............... بودند. (شیعه) 

*- مشهورترین فرمانروای آل بویه ............... نام داشت. (عضدالدوله) 

*- از نخستین جلوههای مهم معماری ایرانی-اسلامی ............... بودند. (مساجد)